Yarını Korumak İçin Eğitim
Halk arasında şeker hastalığı olarak da bilinen diyabetin görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır. Diyabet, küresel sağlık harcamalarının %12’sinden sorumlu olduğu gibi diğer birçok sağlık sorununu da beraberinde getirmektedir. İnsülinin keşfini gerçekleştiren (1922) ve böylelikle diyabetin tıbbi tedavisine olanak sağlayan Dr. Frederick G. Banting’in doğum günü olan 14 Kasım aynı zamanda Dünya Diyabet Günü ilan edilmiştir. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF), Dünya Diyabet Günü için her yıl bir tema belirlemektedir. Bu yılki “Yarını korumak için eğitim” teması ile Tip 2 diyabet ve komplikasyonlarının taranması ve risklerin azaltılması konularına dikkat çekilmektedir.
Diyabet, vücutta insülinin üretilmediği, az üretildiği veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamadığı durumlarda ortaya çıkan, kan şekeri yüksekliğiyle seyreden kronik bir hastalıktır. Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması (TURDEP)-II verilerine göre ülkemizde erişkin nüfusun %42’si diyabetik ya da prediyabetiktir. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) tarafından yayımlanan güncel verilere göre Türkiye’de 20-79 yaş aralığında yaklaşık 7 milyon diyabet hastası olduğunu ve bu rakamın toplam yetişkin nüfusun yaklaşık %15’ine denk geldiğini, dünya genelinde ise yarım milyara yakın diyabetlinin olduğunu göstermektedir. Durumun küresel etkisini ele almak için önemli bir adım atılmazsa, sayının önümüzdeki 25 yıl içinde 700 milyonun üzerine çıkacağını bildirmektedir.
Diyabet bir halk sağlığı sorunu olmakla birlikte Tip 2 diyabet %80 oranında önlenebilir bir hastalıktır. Ülkelerin kapasite ve olanakları dahilinde; diyabetli bireylerin sağlığının ve buna bağlı yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, diyabetin toplumsal ve bireysel açıdan olumsuz sonuçlarının azaltılması, bu hastalığın sürdürülebilir insan kalkınmasına ve ekonomik kalkınmaya olumsuz etkisinin en aza indirilmesi mümkündür.
Kalp, böbrek, göz, sinir komplikasyonlarına neden olan diyabet kan damarının uğradığı her organda sorunlara yol açmakta organ ve uzuv kaybına neden olabilmektedir. Fiziksel aktivite, obezite ve beslenme düzeni ile tamamen ilişki içerisinde olan Tip 2 diyabet hayat tarzı değişimi ile önlenmesi mümkün veya geriye dönebilen bir hastalıktır.
IDF Diyabet Atlası, diyabetin küresel etkisine ilişkin en son rakamları, bilgileri ve projeksiyonları sağlamaktadır.
- 2021'de 537 milyon yetişkin (1'den 10'u) diyabetle yaşamaktadır. Bu sayının 2030'da 643 milyona ve 2045'te 783 milyona çıkması beklenmektedir.
- Diyabetli 2 yetişkinden 1'i (%44) tanı almamıştır (240 milyon). Bunların çoğunluğu tip 2 diyabetlidir.
- Diyabetli 4 kişiden 3'ünden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır.
- 541 milyon yetişkin tip 2 diyabet geliştirme riski altındadır.
- 1,2 milyondan fazla çocuk ve ergen (0-19 yaş) tip 1 diyabetle yaşamaktadır.
- Diyabet 2021'de 6,7 milyon ölüme neden olmuştur.
- Diyabet 2021'de en az 966 milyar dolarlık sağlık harcamasına neden olmuştur, bu rakam sağlık hizmetlerine harcanan küresel toplamın %9'udur.
- Her 6 canlı doğumdan 1'i (21 milyon) gebelikte yüksek kan şekerinden (hiperglisemi) etkilenir.
- Dünyada her 10 yetişkinden birinin, yaklaşık 537 milyon insanın halen diyabetle yaşadığı tahmin edilmektedir. Bu kişilerin neredeyse yarısı diyabetli olduklarını bilmemektedir. Bu durum sağlık sistemlerine ek yük getirmektedir.
Dünya çapında milyonlarca diyabetli insan diyabet bakımına erişememektedir. Diyabetli kişiler, durumlarını yönetmek ve komplikasyonlardan kaçınmak için sürekli bakım ve desteğe ihtiyaç duyarlar. Tüm diyabetli bireylere ihtiyaçları olan ilaç, teknoloji, destek ve bakım hizmetleri erişilebilir olmalıdır. Popülist yaklaşımlar profesyonel ve kanıta dayalı tıbbın yerini almamalı, hayat tarzı değişimi, medikal tedavi ile kontrol altına alınabilen diyabet göz ardı edilmemelidir. Hem sağlık profesyonelleri hem de hastalar ve potansiyel hastalar yarını korumak için eğitim almalıdır.
T.C Sağlık Bakanlığı
Battalgazi Devlet Hastanesi
İ ç Hastalıkları Kliniği